‘De tuinsteden zijn een goed voorbeeld van geplande buurten, die ook Unwin en Perry bespreken in hun boeken.’
2015
Rinus van Hall
Robert-Jan Korteschiel
Niels Fine
Stijn Lanters
Aanvullende literatuur bij:
Raymond Unwin, Town Planning in Practice, New York 1971 [reprint van 1909], 2-14.
Clarence Perry, The Neighbourhood Unit, from the Regional Survey of New York and Its Environs, Volume VII, Neighbourhood and Community Planning, New York 1998 [reprint van 1929], 21-44.
Hedendaagse relevantie
De discussies die de primaire bronnen Town Planning in Practice van Raymond Unwin uit 1909 en The Neighbourhood Unit van Clarence Perry uit 1929 aansnijden, zijn uiterst relevant binnen hedendaagse onderwerpen. De thematiek die destijds werd aangesneden komt in stadsplanning nog altijd vaak naar voren. Hieronder wordt een aantal hedendaagse voorbeelden gegeven die een relevante aanvulling vormen op de primaire bronnen.
Van Eesteren, tuinsteden
Tot eind 19e eeuw is Amsterdam in crisis. Een derde van de bevolking is ‘s winters werkloos. Honger en slechte hygiëne zorgen voor hoge sterftecijfers, veel erger dan in andere grote steden. Woningbouw is een zaak van particuliere investeerders Een actieve groep hervormers oefent druk uit op het gemeentebestuur. Er komt een woningwet (1901) en bouwtoezicht. Door de woningnood worden er veel nieuwe woningen gebouwd. De bebouwing van deze gebiedsuitbreiding vraagt om een degelijk stedenbouwkundig ontwerp. Juist in deze tijd is het denken hierover wereldwijd in beweging. In de jaren twintig en dertig is de invloed merkbaar van de tuinstadgedachte uit Engeland en de Verenigde Staten en het Nieuwe Bouwen uit Duitsland. Van Eesteren, dan werkzaam als stedenbouwkundig ontwerper bij de dienst Stadsontwikkeling, is op de hoogte van deze denkbeelden door zijn opleiding in Parijs en zijn vele internationale contacten. De tuinsteden zijn een goed voorbeeld van geplande buurten, die ook Unwin en Perry bespreken in hun boeken.
Te vinden op:
vaneesterenmuseum.nl/jaren-50-museumtuin
vaneesterenmuseum.nl/de-tuinsteden
De slag om Nederland
De VPRO heeft vorig jaar de documentaire ‘De slag om Nederland’ uitgezonden. In de uitzendingen worden bestuurlijke en beleidsmatige mechanismen achter grootschalige en controversiële ruimtelijke projecten blootgelegd. Geraffineerd ontrafelen de programmamakers de ontstaansgeschiedenis van woonwijken, kantoorgebouwen en andere megaprojecten. Keer op keer komt het erop neer dat deze plannen door bestuurders tegen de wil van burgers in zijn doorgedrukt. Doordat de financieringsmechanismen achter de grootschalige ontwikkelingen door de recessie zijn stilgevallen, kan Nederland weer teruggeven worden aan de Nederlanders. De burger kan, als koper of bouwer zelf invulling geven aan zijn woon- of werkomgeving.
Te vinden op:
www.vpro.nl
De Alledaagse en de Geplande stad: Over identiteit, plek en thuis
De alledaagse stad is de belevingswereld van bewoners en gebruikers, de geplande stad is het beleidsterrein van overheid, maatschappelijke organisaties en hun professionals. Met een beetje fantasie kan je zeggen dat dit Raymond Unwin tegen Clarence Perry is. Twee tegengestelde werelden, zo lijkt het, toch blijken deze ook weer verweven te zijn. Politiek en overheid hebben een strategie van maatschappelijk doelen binnen stadsplanning. De burgers trekken in het dagelijks leven hun eigen plan en zoeken een wijze waarop ze zich een plek toe-eigenen en een ‘thuis’ creëren en een eigen identiteit.
Reijndorp, A & Reijnders L (2010) De alledaagse en de geplande stad: Over identiteit, plek en thuis, SUN
Te vinden in de UvA-catalogus
Almere Oosterwold
Oosterwold is een gebied van 4.300 hectare aan de oostkant van Almere en de westkant van Zeewolde. De ontwikkeling van Oosterwold is geen gedetailleerd uitbreidingsplan zoals dat in de Nederlandse stedenbouw gebruikelijk is, maar een eenvoudig raamwerk en een set van spelregels die een veelheid van particuliere initiatieven mogelijk maakt. Oosterwold kenmerkt zich als een zoektocht naar spontane, organische groei ‘van onderop’. Daarbij geldt de onzekerheid van de toekomst als uitgangspunt. Oosterwold koestert het onverwachte en biedt principieel ruimte aan de wensen en de creativiteit van burgers en andere initiatiefnemers om een eigen identiteit te creëren. Tegenwoordig zien we dat de ‘op de vierkante meter’ geplande stad steeds vaker wordt vervangen door een plan waarbij alleen basale inrichtingen worden gedaan. De burgers krijgen steeds meer vrijheden om hun eigen artistieke waarden door te voeren in de buurt. Unwin meent dat gemeenschappen de artiesten van de buurt moeten zijn, maar zou hij ook volledige vrijheid kunnen waarderen?
Te vinden op:
almere20.almere.nl
Nederland van boven
Nederland van boven (VPRO) laat zien ons vanuit een uniek perspectief zien hoe ons land er uitziet en door de jaren heen is veranderd. Eeuwenlang hebben we onze huizen gebouwd om de kerk, of langs het water. Tot de 19e eeuw was ieder huis uniek en steden werden nog niet gepland. In de jaren ‘70 waren de oude binnensteden verpauperd. Niemand die er wilde wonen, zelfs niet aan de grachten. Maar ook dat wilden we niet meer. Een standaard doorzonwoning voldoet niet meer. Ieder decennium een nieuwe stijl, we willen iets unieks, iets wat past bij onze identiteit. De geplande buurten van Perry versus de uniekheid en identiteit waarnaar we streven van Unwin. Kunnen we de combinatie maken?
De ongeplande stad
Allemaal uniek
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
2013
Iris London
Daan Veelers
Willemijn Hut
Sophie Draper
Aanvullende literatuur bij:
Clarence Perry, The Neighbourhood Unit, from the Regional Survey of New York and Its Environs, Volume VII, Neighbourhood and Community Planning, New York 1998 [reprint van 1929], 21-44.
Lewis Mumford
In 1954 verscheen er nog een artikel over ‘The Neighborhood Unit’. Lewis Mumford schreef dat niet alle critici de term Neighborhood Unit geschikt vinden; voor verschijnselen als segregatie moet naar de hele stad gekeken worden en niet alleen naar Neighborhood Units. Toch is hij van mening dat het kijken naar de wijk als eenheid toch zinvol is. In deze tekst verdiept Mumford zich verder in de steden Parijs en Venetië. Daarnaast bespreekt hij nieuwe problemen die kunnen voortkomen uit buurten.
Lewis Mumford, The Neighborhood and the Neighborhood Unit, The Town Planning Review, Vol. 24, No. 4 (Jan., 1954), blz. 256-270
Te vinden op: J Stor: www.jstor.org
Jason Brody
In het artikel van Jason Brody, verbonden aan de universiteit van Kansas, uit 2013 wordt de invloed die Perry heeft op het stedenbouwkundige klimaat van de buitenwijken in Amerikaanse steden duidelijk gemaakt. Het is hier heel interessant om te zien hoe de grondbeginselen van Perry’s ‘buurt’ nog tot ver in de jaren ’60 zo relevant zijn.
Jason Brody, The Neighbourhood Unit Concept and the Shaping of Land Planning in the United States 1912-1968, Journal Of Urban Design, Vol. 18, No. 3 (2013), blz. 340-362
Te vinden op: Taylor & Francis Online www.tandfonline.com
TCPA
TCPA (Town and Country Planning Association) heeft in 2011 onderzoek gedaan naar de relevantie die Garden Cities tegenwoordig nog hebben.
Te vinden op: TCPA.org.uk
N.B. Om de links te kunnen bekijken moet je ingelogd zijn op een UvA-netwerk